39 / 116
Türklerde tılsımlı-şifalı
göm-
lek giyme adetinin İslamiyet’ten önce var
olduğu söyleniyor. Savaşta zafer kazan-
mak, şifa bulmak, nazardan korunmak
için Osmanlı padişahları da bu gömlekleri
giyerlerdi. Üstünde Kuran’dan ayetler ve
kûfi yazılar bulunan bu gömleklerin kişiyi
hastalıklara, türlü kötülüklere karşı koru-
duğuna, hastalara şifa verdiğine inanılırdı.
Kahramanmaraş’ta yaşayan Fatma Bayazıt
10 yıldır tılsımlı gömlek tasarlıyor ve üreti-
yor. İlk olarak kırkyama tekniğini öğrenerek
işe başlamış. Arkadaşı Nurten Zabun’un
teşviki ile kaftan yapmaya başlamış. “Os-
manlı motiflerine ve Türk kültürüne me-
rakım var,” diyen Fatma Bayazıt, Topkapı
Sarayı’nda bulunan 87 adet tılsımlı gömlek,
yaka, takke ve yazılı örtülerden oluşan yak-
laşık 100 parçayı içeren padişah elbiseleri
koleksiyonunu görünce tılsımlı gömlek
yapmaya niyetlenmiş. Giyilebilen değil,
duvara asmak için tasarladığı; hat ve mo-
tiflerle bezeli gömleklere yazı yazabilmek
için Kuran kursuna gitmiş. Hattat dedesi
Hacı Hüseyin Avşar’ı özlemle yad ederken,
kendisini hattat olarak nitelemiyor. Üstüne
yazı yazabilmek için pamuklu ve keten ham
kumaşları; ceviz ve soğan kabuğu, zerdeçal,
ıspanak, dut, vb. ile boyuyor. Örneğin, ceviz
kabuğu ve zerdeçalla hardal sarısını; soğan
kabuğu ve zerdeçalla ise koyu bir taba ren-
gini elde ediyor. Ayrıca tekstil boyaları da
kullanıyor.
Yaklaşık 180 parçayı birleştirerek oluştur-
duğu gömlekler; ayet ve hadisler, Esma-ül
Hüsna, tezhip, semboller ve süslemelerle
bezeli. Kırkyama tekniğiyle parçaların bir-
leşmesi, adeta ona, sırrı çözülmemiş bir
hazinenin gün yüzüne çıkması gibi geliyor.
Nazardan koruyan Felaknas Suresi, Ayet-
el Kürsi ile Fetih Suresi’ni sıklıkla kullanı-
yor. Farklı kumaşları bir arada kullandığı
gömleklerde, bazen çıkış noktası aileden
hatıra 100 yıllık bir sırma işi oluyor, bazen
de anlamını kavradığı bir ayet…
Fatma Bayazıt’ın, her birinin yapımı üç-
dört ay süren tılsımlı gömlekleri adeta
farklı bir alemin diliyle konuşuyor. Gören-
ler bir daha, bir kez daha görmek istiyor.
Fatma Bayazıt
10 yıldır tılsımlı gömlek
tasarlıyor. Duvarda yer alan renkli
kaftan ilk yaptığı işlerden.
Üstünde kûfi yazılarla
, Ayet el-Kursi ve
Allah’ın isimleri yazılı olan tılsımlı gömleğin
kumaşı zerdeçal ve soğan kabuğuyla boyanmış
(Sağda üstte). Tılsımlı gömleğe Allah’ın isimleri
yazılmış; ortasına ise eski bir sırma işli kumaş
eklenmiş (Sağda altta).
Kırkyama tekniği
kullanılarak yapılan,
yaklaşık 180 parçanın
birleşmesinden oluşan
gömleklerin bazıları
çok renkli.
Eski yazı kitap
aile yadigarı.
HAZİRAN-TEMMUZ-AĞUSTOS 2016
NG
39